برنامه‌ و آیین‌نامه‌ای مدون برای توسعه «زمین‌گردشگری» وجود ندارد

مژگان ثابت‌تیموری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: ژئوتوریسم یا زمین‌گردشگری بیش از ۱۰۰ سال است که در کشورهایی مانند انگلیس و استرالیا مورد توجه قرار گرفته است. این کشورها به عنوان کشورهای پیشرو در این زمینه قالب علمی و ساختارمند خود را پیدا کرده‌اند. در حال حاضر نیز در کشور محققان برجسته‌ای وجود دارند که همکاری آن‌ها با نهادهای بین‌المللی مانند یونسکو و اساتید مرتبط این حوزه، غنای دانش ژئوتوریسم را در کشور افزایش داده است.
وی تصمیمات سازمانی یا دولتی برای موضوع زمین‌گردشگری به عنوان یک ساختار جدید گردشگری در میراث فرهنگی را شناخته شده دانست و افزود: اگر فردی متقاضی است تا منطقه‌ای را به عنوان یک پایگاه بازدید علاقه‌مندان به زمین مورد بررسی قرار دهد و برای ساخت آن مجوز بگیرد باید به سازمان‌هایی مانند میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌ستی، وزارت مسکن و شهرسازی و همین‌طور سازمان زمین‌شناسی کشور مراجعه کند.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: بنابراین ایجاد ژئوپارک و ژئوسایت نیز جزو این موارد است. برای مثال ژئوپارک قشم یکی از اولین ژئوپارک‌های کشور و اولین دارنده برند یوسنکو در ایران است. همچنین کویر لوت را می‌توان به عنوان یک جاذبه زمین‌شناختی معرفی کرد که در یونسکو به ثبت رسیده است.
ثابت‌تیموری در خصوص اهمیت ثبت یک اثر در یونسکو ابراز کرد: در زمان ثبت یک اثر در یونسکو محدوده‌ای که منحصر به‌فرد و قابل معرفی به دنیاست، از طرف یک نهاد بین‌المللی مانند یونسکو مورد حمایت قرار می‌گیرد. این حمایت با معرفی کردن آن جاذبه به دنیای خارج از مرزها و تامین حمایت مالی و قانونی صورت می‌گیرد.
وی اضافه کرد: اگر بخواهیم در ثبت محدوده‌ها ورود پیدا کنیم و یک ژئوسایت یا ژئوپارک را معرفی کنیم، باید تمام ویژگی‌های منطقه از لحاظ ساختارهای زمین‌شناسی، تاریخی، ارزشی و همین‌طور منحصر به‌ فرد بودن، همگی ثبت و ارزش‌گذاری شود؛ همچنین باید بررسی شود که آیا بقا و حفظ آن اثر و در ادامه ورود و جذب گردشگر به این محدوده برای جامعه محلی ارزش افزوده دارد یا خیر.
حمایت چند جانبه دستگاه‌های متولی حوزه زمین‌گردشگری، شناسایی جاذبه‌های زمین‌شناختی را فراهم می‌کند
ثابت‌تیموری ادامه داد: از آنجایی که ممانعتی برای ورود به این فضا وجود ندارد، می‌توان گفت که این خود به نوعی حمایت در این حوزه محسوب می‌شود. البته باید برای به ثبت ‌رسیدن یک اثر زمین‌گردشگری مجموعه وزارت صمت، سازمان معادن که بخشی از این وزارتخانه است، سازمان زمین‌شناسی کشور که محدوده‌ها را تعریف می‌کند و همین‌طور سازمان حفاظت محیط زیست(با توجه به اینکه گاهی اوقات برخی از این جاذبه‌ها در دل محدوده‌های تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار می‌گیرند) تصمیماتی را اخذ کنند؛ در نتیجه اگر حمایت چند جانبه این دستگاه‌ها وجود داشته باشد، می‌توان برخی از جاذبه‌های زمین‌شناختی را شناسایی و معرفی کرد.
وی خاطرنشان کرد: برای مثال سازمان صنعت، معدن و تجارت می‌تواند در زمینه صدور مجوز برای کاربری دوگانه معادن به عنوان یک مجموعه زمین‌گردشگری ورود کند. همچنین این بند در وزارت میراث فرهنگی تعریف شده است؛ به این معنی که برای تبدیل یک معدن به یک مجموعه زمین‌گردشگری بایستی از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز مجوز دریافت شود.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی با اشاره به ورود و حضور شایسته سازمان‌های مربوطه در این حوزه، گفت: از طرف سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی متولی ورود خوبی به این حوزه انجام شده است، اما به هر حال بحث سرمایه‌گذاری و تبلیغات نیز بسیار مهم است. در این زمینه، مطالبه‌گری افراد مانند مطالبه‌گری معدن‌دار یا معدن‌کار، مطالبه‌گری جامعه محلی برای معرفی و ثبت یک جاذبه منحصر به‌فرد که در منطقه خود شناسایی کرده‌اند و در نتیجه احیای عوامل بازدید از آن منطقه و معرفی درآمدهای حاصل از آن برای جامعه محلی از قالب بالقوه به بالفعل بسیار ارزشمند و مهم است.
مشهد به عنوان قطب سنگ‌های قیمتی کشور می‌تواند جذابیت بیشتری برای علاقه‌مندان ژئوتورسیم فراهم کند
ثابت‌تیموری مشهد را به عنوان قطب سنگ‌های قیمتی کشور معرفی و عنوان کرد: با توجه به این موضوع عملا می‌توان با معرفی سنگ‌های زینتی قیمتی و نیمه قیمتی جذابیت بیشتری برای علاقه‌مندان فراهم نمود. برای مصال سنگ فیروزه یکی از جاذبه‌های سنگی ارزشمند استان بوده که هم به لحاظ دینی و هم به لحاظ ارزش مالی از اهمیت بالایی برخوردار است. پس در نهایت می‌توان گفت موضوع زینتی‌بودن و قیمتی‌بودن یک سنگ به ساختار زمین‌شناسی منطقه و فرآیندهای شکل‌گیری یک کانسار باز می‌گردد که خود می‌تواند کشش زیادی برای بازار زمین‌گردشگری ایجاد کند.
وی تصریح کرد: در کشورهای مختلف به نوعی دیگر از این موضوع برای جذب گردشگر استفاده می‌کنند که یکی از بزرگ‌ترین و جذاب‌ترین این فضاها در کشورهای جنوب شرقی آسیا است. گردشگر به محض ورود به کشور وارد یک فضای شبیه‌سازی شده به دنیای زیر زمین با تفسیر جذابی از تاریخچه زمین‌شناختی می‌شود که تمام فرآیند معدن‌کاوی تا تبدیل یک سنگ به جواهر و حتی چگونگی استفاده از آن به عنوان وسیله زینتی به تصویر کشیده شده است، سپس گردشگر وارد فضای فروشگاهی جواهرات خواهد شد و در آنجا جذابیت و ارزش معنوی سنگ‌ها چنان زیاد شده که فرد را جذب خرید آن کالا می‌کند.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: ورود این نوع تبلیغ و تکنولوژی آن توسط تعدادی از مجموعه‌داران و معدن‌کاران حوزه طلا و جواهر در حال پیگیری است تا معادن مرتبط را احیا نموده و به صورت یک سایت و یا موزه گردشگری درآورند که امیدواریم این فضا توسعه پیدا کند.
منبع: ایسنا